Op 1 januari 2025 kan de Vlaamse gemeentekaart er wel eens een stuk anders uitzien als gevolg van een aantal gemeentefusies. De meest opvallende zijn die van Antwerpen met Borsbeek en die van Mechelen met Boortmeerbeek. Vlaams Parlementslid Yves Buysse heeft er heel wat bedenkingen bij. “Twee kleine gemeenten die fuseren met een grote stad, zonder enige voorgaande samenwerking noch overleg met de inwoners, is toch bijzonder opmerkelijk”, vindt Buysse.

Om vrijwillige fusies aan te moedigen heeft de Vlaamse regering een regeling voor schuldovername uitgewerkt. Al naargelang de grootte van de nieuwe fusiegemeente wordt daarvoor een eenmalige bonus van 200 tot 500 euro per inwoner toegekend. Antwerpen en Mechelen zitten beide met een serieuze schuldenberg. Door de Mechelse fusie zal de stad de maximale fusiebonus van 50 miljoen euro ontvangen en aangezien de nieuwe fusiegemeente meer dan 100.000 inwoners zal tellen, zal men kunnen rekenen op een extra 10 miljoen euro.

Volgens Yves Buysse is de financiële bonus hier allicht de hoofdmotivatie om te fuseren. Net zoals in Antwerpen waar we grotendeels hetzelfde fenomeen zien. Borsbeek, waar de N-VA bestuurt, kan de positie van De Wever in Antwerpen versterken als tiende district en tegelijkertijd 50 miljoen van de Antwerpse schuldenberg aflossen. De Borsbekenaren vrezen echter dat hun buurtgemeente in de Antwerpse stad zal verdwijnen.

Somers en De Wever organiseren volgens Buysse op deze manier een ‘vijandige overname’ waar Vlaanderen mag opdraaien voor 100 miljoen euro schuld van hun falend stedelijk beleid. De financiering van de grote steden moet ook in het groter plaatje gezien worden. Momenteel zijn de twee grootste Vlaamse steden Antwerpen en Gent reeds goed voor 750.000 inwoners, oftewel 12% van alle Vlamingen. Toch lopen deze twee steden weg met maar liefst 40% van het totale Vlaamse budget. Per Gentse of Antwerpse inwoner krijgen de steden ongeveer 1.350 euro per jaar, terwijl een plattelandsgemeente het moet doen met gemiddeld 250 euro per inwoner.

‘Alleen maar winnaars’ in deze fusie?

Volgens minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers kent de Mechelse fusie ‘alleen maar winnaars’. Yves Buysse ziet dat anders. Somers zwaait ermee dat de fusie Mechelen zal toelaten met districten te werken die net zoals dat in Antwerpen het geval is, elk een districtsraad, een districtsburgemeester en -schepenen zullen hebben. “We stellen dus vast dat in de plaats van de dorps- en wijkraden die de afgelopen jaren werden afgeschaft, er betaalde politieke mandaten in de plaats komen”, zegt Buysse. “Dit lijkt eerder een politieke koehandel om mandaten te verzekeren en de positie van Somers te versterken.”

Het is allicht geen toeval dat Somers en de burgemeester van Boortmeerbeek tot dezelfde politieke familie behoren. Dat tegelijk de dienstverlening in Boortmeerbeek zou professionaliseren, enkele belastingen daar zouden dalen en in de gehele fusiegemeente er niemand op achteruit zou gaan, omschrijft Somers veel voorzichtiger … als intenties. “Dat fusies als deze alleen maar winnaars zullen kennen, is voor de inwoners dan ook lang niet zeker”, meent Buysse.

Geen fusie zonder referendum

Het Vlaams Belang staat evenwel zeker niet afkerig tegenover elke fusie. “Vrijwillige fusies tussen gemeenten kunnen we zeker aanmoedigen, wanneer die het verhogen van de efficiëntie van de dienstverlening voor ogen hebben”, aldus Buysse. “Een financiële graai in de Vlaamse kas en een goede (partij)verstandhouding tussen de huidige burgemeesters of partijpolitieke doelen, kunnen echter nooit het uitgangspunt zijn. En daar wringt het in beide dossiers zeker.”

Voor het Vlaams Belang is het ook essentieel dat de bevolking goedkeuring geeft aan een geplande fusieoperatie. “Het kan niet dat de inwoners van Borsbeek en Boortmeerbeek zich maar hebben te schikken naar de stunt van Somers en De Wever om Vlaanderen te laten opdraaien voor samen 100 miljoen euro schuld als gevolg van hun falend stedelijk beleid”, besluit Buysse. “Het Vlaams Belang eist dan ook dat de inwoners zich over de geplande fusie kunnen uitspreken via een bindende volksraadpleging. Geen fusie zonder referendum!”